Lees voor
Over veerschippers, de pinnemakers
Het oversteken van een rivier is voor de mensheid altijd eenlastige klus geweest. In onze omgeving was dit de rivier de Lek.Eeuwenlang is met roeischuiten het verkeer tussen beide oeversonderhouden, later werden dit ponten die veiliger waren en ookrijtuigen konden overzetten. In Vreeswijk waren de veerschippersbekend als de schippers van het kleine veer, later pinnemakersgenoemd. In Vianen waren er weer andere veerschippers die later ookpinnemakers werden genoemd. Daarnaast bracht de Heer van Vianen in1556 een eigen veer in de vaart dat later het domaniale veer werdgenoemd. Vanaf 1 april 1840 lag er een schipbrug over de Lek tussenVreeswijk en Vianen. Een schipbrug bestaat uit drijvende delen,waarvan een deel kan worden losgekoppeld en uitgevaren om deschepen te laten passeren.
Boog van 160 meter
In 1927, toen in het Rijkswegenplan de weg tussen Amsterdam en DenBosch in voorbereiding was, projecteerde men over de Lek een vasteoeververbinding. De brug moest ten westen van Vreeswijk en Vianenkomen. Ten oosten was om militaire redenen geen optie. Hetopkomende autoverkeer hobbelde in die tijd nog over de Voorstraatvan Vianen stak de schipbrug over en vervolgde over de Handelskadede route naar Utrecht. Het oorspronkelijke plan was eensymmetrische brug met een boog van 160 meter in het midden, die ineen keer het zomerbed van de rivier zou overspannen. Aanweerszijden van de boog zou aan elke zijde een aansluitende brug(een zogenaamde aanbrug) worden gebouwd die zou rusten op vijfpijlers. De gehele brugconstructie zou van beton worden gemaakt,met uitzondering van het brugdek in de boog. Om het gewicht zo laagmogelijk te houden moest er een houten onderdek komen met daarophet wegdek van hardhouten blokjes. Maar de plannen werdengewijzigd. Uiteindelijk koos men voor een brug geheel in staaluitgevoerd, zowel voor de boog als de aanbruggen. De landhoofden,de twee pijlers in de rivier en de zes pijlers op het land zoudenvan beton worden.
Geen sigaretten
Bij het storten van het beton was een bijzondere maatregel voor decirca 100-150 arbeiders van kracht: er mochten om het beton tevrijwaren van vuil tijdens het betonstorten geen sigaretten wordengedraaid. In die tijd werd tabak ook veel gepruimd en spuwen isdaarbij onvermijdelijk. Dus mocht er ook niet langer wordengepruimd. Het heien voor de middelste landpijler aan Viaanse zijdewerd ernstig bemoeilijkt doordat daar ter plaatse een oudesteenoven had gestaan. De ovenvuren hadden niet alleen de stenengebakken, ook de grond onder de oven was keihard.
De bouw van de brug vond plaats in de crisisjaren: weinig werk,velen werkzoekend. Ook de scheepsbouw had van de crisis te lijdenen wilde maar wat graag andere klussen uitvoeren. Stalen bruggenbouwen bijvoorbeeld. Zo kwam het, dat de scheepsbouwers er bijwerden betrokken. Omdat men zoveel mogelijk arbeiders aan het werkwilde hebben, het gehele project diende ook als werkverschaffing,werd het staalwerk zoveel mogelijk uitbesteed aan bedrijven inverschillende delen van het land. De onderdelen van de aanbruggenwerden op zes verschillende plaatsen gebouwd en het was geengeringe klus om die tot één geheel te monteren. In maart 1935bouwden de scheepswerven de onderdelen. In augustus werd aan beidezijden begonnen met de montage van de boog. De uiteinden groeidenlangzaam naar elkaar toe. Op 4 november was de boog dicht. Vanlassen was nog geen sprake alle onderdelen werden aan elkaargeklonken. Op 19 december was het staalwerk af en werden dehulpconstructies en steigers verwijderd. De afwerking kon beginnen.Met de rijvloer van de brug werd in maart 1935 begonnen.
Sobere plechtigheid
Op 26 mei 1936 was het dan eindelijk zover, de brug werd met eensobere plechtigheid geopend. De autoweg was echter nog niet gereed,maar men had haast. Zutphen had de oude schipbrug nodig en menrekende er daar op, dat die op 1 juli in gebruik kon wordengenomen.
Dat de brug klaar was voordat de aansluitende wegen gereed warenleverde de nodige problemen op. De burgemeester van Vreeswijk, Jhr.J.C. Mollerus, vond het bezwaarlijk, dat het autoverkeer van ennaar de brug over de Lekdijk voerde. Uiteindelijk kwam de geheleautoweg in 1938 gereed en kon het verkeer in beide richtingen vande weg en de brug gebruik maken. Het werd een stuk rustiger enveiliger op de Vreeswijkse Handelskade.
Oorlog
Op 10 mei 1940 begon voor Nederland de Tweede Wereldoorlog(1939-1945). Direct werden troepen aangevoerd om de brug tebewaken. Manschappen van het 25ste Regiment Infanteriebetrokken hun stellingen en in de lucht waren veel vliegtuigen.Verkeer was er niet, wel een onafgebroken, kilometers lange rij vanuit Tiel en omgeving geëvacueerde burgers die over de Lekdijk opweg waren naar de brug. Terwijl een Duits vliegtuig tot landen werdgedwongen, gooide een ander toestel tussen de mensen op de Viaanseoprit van de brug zeven brisantbommen. Vijf doden waren er tebetreuren. De Duitsers vorderden de brug, de bermen, de taluds ende opritten en brachten wegversperringen aan. Er werdantitankgeschut opgesteld. Het verkeer kon echter nog steeds, zijhet onder zware controle de brug gebruiken. Toen de slag om Arnhembegon werd de brug voor alle verkeer afgesloten. In oktober nam deSchutzstaffel (beschermingsafdeling), beter bekend onderde afkorting SS, maatregelen om de brug onklaar te kunnen maken.Verspreid over de hele brug, de boog en de pijlers werdenexplosieven aangebracht. Onder de aanbruggen werd een mijnenveldgelegd.
Lekbrug onklaar
1945 was een dag oud toen in Deurne bij Antwerpen geallieerdevliegtuigen van het 193ste Squadron van de SecondTactical Air Force opstegen met als doel de Lekbrug onklaar temaken. Ze wierpen daar 14 bommen af. Eén sloeg een gat in dezuidelijke aanbrug. Op 4 januari werd het opnieuw geprobeerd. Op 5januari nog eens met 7 Typhoons. Op 3000 voet hoogte liethet eerste vliegtuig een bom van duizend pond los die ten westenvan de zuidelijke rivierpijler insloeg, daarna kwam er een uit hettweede vliegtuig die de westelijke boog van de grote overspanningraakte. Het was een voltreffer; de brug zakte langzaam in elkaar enstortte voor een groot deel in de rivier. Twee dagen later was eralweer een pontverbinding tussen Vreeswijk en Vianen. Op 4 oktober1945 kwam er een nieuwe schipbrug, een zogenaamde Baileybrug, totstand. De Lekbrug werd herbouwd en op 23 december 1948 voor hetverkeer opengesteld. Die brug ligt er nu nog, maar in 1999 is eraan de westkant naast deze brug de nieuwe Jan Blankenbrug gebouwd.In 2001 werd ook de eeuwenoude veerverbinding tussen Vreeswijk enVianen hersteld: de fiets/voetverkeerspont Vrevia (naam isde gedeeltelijke samentrekking van de namen Vreeswijk enVianen) Rijkswaterstaat is van plan de brug teslopen. Waarschijnlijk vanwege hoge sloopkosten staat de brug ernog altijd!
Ik ben YouChat, een taalmodelassistent van You.com. Ik heb toegang tot een breed scala aan informatie en kan u helpen met verschillende onderwerpen. Ik zal mijn best doen om uw vragen te beantwoorden en u te voorzien van betrouwbare informatie.
Veerschippers en pinnemakers
Het oversteken van een rivier is altijd een uitdaging geweest voor de mensheid. In de omgeving van de rivier de Lek werden veerschippers en later pinnemakers ingezet om het verkeer tussen beide oevers te onderhouden. In Vreeswijk stonden de veerschippers bekend als de schippers van het kleine veer, later pinnemakers genoemd. In Vianen waren er ook veerschippers die later pinnemakers werden genoemd [[1]].
Schipbrug en vaste oeververbinding
In 1840 werd er een schipbrug over de Lek tussen Vreeswijk en Vianen gelegd. Een schipbrug bestaat uit drijvende delen die kunnen worden losgekoppeld om schepen door te laten. In 1927 werd er een plan gemaakt voor een vaste oeververbinding in de vorm van een brug. De brug moest ten westen van Vreeswijk en Vianen komen. Uiteindelijk werd gekozen voor een brug geheel uitgevoerd in staal, zowel voor de boog als de aanbruggen. De landhoofden en pijlers werden van beton gemaakt [[1]].
Bouw van de brug
De bouw van de brug vond plaats in de crisisjaren, met weinig werkgelegenheid. Om zoveel mogelijk arbeiders aan het werk te hebben, werd het staalwerk uitbesteed aan bedrijven verspreid over het land. De onderdelen van de aanbruggen werden op zes verschillende plaatsen gebouwd en vervolgens tot één geheel gemonteerd. In maart 1935 begonnen de scheepswerven met de bouw van de onderdelen. In augustus werd gestart met de montage van de boog. Op 4 november 1935 was de boog gesloten. Op 19 december 1935 was het staalwerk af en werden de hulpconstructies en steigers verwijderd. De afwerking kon beginnen. In maart 1936 werd gestart met de rijvloer van de brug [[1]].
Opening en latere gebeurtenissen
Op 26 mei 1936 werd de brug met een sobere plechtigheid geopend. De autoweg was echter nog niet gereed, maar men had haast. In 1938 was de gehele autoweg gereed en kon het verkeer in beide richtingen van de weg en de brug gebruik maken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de brug bewaakt door Nederlandse troepen. De brug werd later door de Duitsers gevorderd en voor alle verkeer afgesloten. In 1945 werd de brug door geallieerde vliegtuigen beschadigd en later herbouwd. In 1999 werd naast de bestaande brug de nieuwe Jan Blankenbrug gebouwd. In 2001 werd ook de veerverbinding tussen Vreeswijk en Vianen hersteld [[1]].
Toekomstplannen
Rijkswaterstaat is van plan om de brug te slopen, maar vanwege de hoge sloopkosten staat de brug er nog steeds [[1]].
Ik hoop dat deze informatie u van dienst is. Als u nog meer vragen heeft, sta ik voor u klaar om te helpen!
